Aktywne słuchanie to jedna z kluczowych zdolności w zakresie interakcji międzyludzkich. Jego perfekcyjne opanowanie przekłada się na wiele korzyści, niezależnie od sytuacji – czy to podczas rozmowy kwalifikacyjnej, codziennych obowiązków zawodowych, biznesowych spotkań czy rozmów z bliskimi. Omówimy dokładniej czym jest aktywne słuchanie, jakie elementy je tworzą i w jaki sposób można doskonalić tę umiejętność.
Kiedy mówimy o aktywnym słuchaniu, mamy na myśli specyficzne nastawienie na osobę, z którą prowadzimy rozmowę. To koncentracja na rozmówcy, jego akceptacja oraz zapewnienie mu miejsca do wyrażenia wszystkich swoich myśli. Wszystko to powinno być widoczne dla osoby mówiącej oraz sygnalizować jej, że jej słowa są śledzone uważnie. Innymi słowy, osoba z którą rozmawiasz musi mieć pewność, że jesteś faktycznie zaangażowany w rozmowę, a nie tylko ją słyszysz.
Prawidłowe stosowanie tej techniki zapewnia znaczną poprawę jakości relacji międzyludzkich. W kontekście zawodowym, umożliwia budowanie partnerskich związków z pracownikami i klientami, a w sytuacjach prywatnych – wzmacnia więzi rodzinne i przyjacielskie. Aktywne słuchanie pozwala rozmówcy poczuć się ważnym, co motywuje go do dzielenia się swoimi pomysłami na inicjatywy biznesowe lub usprawnienia, a także emocjami i istotnymi opowieściami.
W przypadku pracy zawodowej, techniki aktywnego słuchania są niezwykle pomocne dla osób pełniących funkcje menedżerskie, pracowników działu HR, trenerów, negocjatorów czy sprzedawców. Są one jednak przydatne na każdym stanowisku, gdzie wymagany jest kontakt z ludźmi. Ułatwiają skuteczną komunikację oraz pozwalają na głębsze zrozumienie podczas współpracy. Dodatkowo, pomagają budować zaufanie i zapobiegać konfliktom w zespole, gdyż każdy pracownik czując się wysłuchany i doceniony łatwiej dochodzi do porozumienia.
Już wiemy czym jest aktywne słuchanie, teraz omówimy szczegółowo jego elementy. Jest to znacznie więcej niż tylko uważne słuchanie w ciszy. Nazwa tej strategii komunikacyjnej sugeruje aktywny udział odbiorcy w interakcji. Dobry słuchacz to taki, który umożliwia rozmówcy wyrażenie swoich myśli, ale jednocześnie zadaje pytania lub wypowiada zdania, które pomogą mu upewnić się, że dobrze zrozumiał. Jest partnerem w tej wymianie.
Podstawowe techniki aktywnego słuchania obejmują:
- parafrazę – potwierdzenie własnymi słowami tego, co zrozumieliśmy z wypowiedzi rozmówcy,
- odzwierciedlanie – odniesienie się do uczuć, które według nas przeżywa rozmówca,
- docenianie – zaaprobowanie tego, że rozmówca zdecydował się z nami czymś podzielić, dowartościowanie go,
- klaryfikację – doprecyzowanie, zadawanie pytań o szczegóły danego tematu,
- podsumowanie – uporządkowanie i wydobycie najważniejszych informacji z wypowiedzi.
Aktywne słuchanie nie ogranicza się jednak tylko do słów. Ważny jest również kontekst, mowa ciała oraz determinacja do zrozumienia przekazywanej wiadomości. Zalecane jest zachowanie emocjonalnej neutralności i unikanie okazywania własnych uczuć, na przykład poprzez zmianę tonu głosu. Pozwala to rozmówcy na swobodne wyrażanie swoich myśli.